Ιστορία της Αιδηψού

Η περιοχή της Αιδηψού έχει μια ξεχωριστή θέση στη μυθολογία. Η θεά Αθηνά ζήτησε από το θεό της φωτιάς, Ήφαιστο, να φέρει στην επιφάνεια της γης νερά θερμά, νερά να ξεκουράζουν, νερά να γιατρεύουν, ώστε ο προστατευόμενός της, ο μυθικός ήρωας Ηρακλής να έρχεται να ξεκουράζεται μετά από κάθε άθλο. Ο θεός Ήφαιστος δεν χάλασε το χατίρι της αγαπημένης του αδερφής. Χτύπησε με το θεϊκό σφυρί του τα έγκατα της γης και αμέσως ξεπήδησαν τα θερμά ιαματικά νερά.

Κατά τη μυθολογία, αυτοί που εγκαταστάθηκαν πρώτοι στην Εύβοια και στην αρχαία Αιδηψό ήταν οι Κουρήτες που έφεραν τη λατρεία του Δία. Προς τιμή του έκτισαν ναό, που μέσα σε αυτόν ανάθρεψαν το Δία και έγιναν οι φύλακές του. Μετά τους Κουρήτες ήρθαν οι Αβαντες που κυριάρχησαν στην Εύβοια. Η Αιδηψός συμμετείχε υπό την Ιστιαία ή το Δίο στην άλωση της Τροίας.

Ο γεωγράφος Στράβων (63 π.Χ. – 24 μ.Χ.) χαρακτηρίζει τις πηγές των Λουτρών σαν Ελλοπικές, από τον Ελλοπα, το γιο του Ιωνα, που κατέλαβε όλη την περιοχή μαζί με την υπόλοιπη Ιστιαία. Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης (384 – 322 π.Χ.), στα Μετεωρολογικά του, σε αναφορά τους στις πηγές των Λουτρών, αναφέρει ότι η θάλασσα σχηματίζει υπόγεια ποτάμια και από αυτή την αιτία δημιουργήθηκαν τα θερμά λουτρά της Αιδηψού.

Η περιοχή από τους παλαιότερους χρόνους ήταν γνωστή για τα χαλκουργεία της και ίσως αυτό δικαιολογεί το ότι ήταν από τις λίγες πόλεις που είχαν δικό τους νόμισμα. Το νόμισμα αυτό, που αναφέρει ο Ρήγας Φερραίος στη Χάρτα του, είχε χαραγμένο στη μία πλευρά κάβουρα και στην άλλη ένα ψάρι, συμβολίζοντας το θαλάσσιο πλούτο της περιοχής.

Ο Στ. Βυζάντιος αναφέρεται στα μεταλλεία χαλκού κοντά στην Αιδηψό και στο περίφημο «αιδηψικόν ξίφος».

Ο ιστορικός Πλούταρχος (50 – 125 μ.Χ.) περιγράφει την κοινωνική ζωή που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή, την ευχάριστη διαμονή στην πόλη και τις διασκεδάσεις τις, και τη λαμπρή διατροφή με τα άφθονα ψάρια και τα πτηνά της. Ο ιστορικός αναφέρει ακόμα ότι η Αιδηψός επί τέσσερις και πλέον αιώνες, από το βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονο μέχρι τους Ρωμαίους αυτοκράτορες Γέτα και Γορδιανό γνώρισε μεγάλη ακμή.

Σύμφωνα με μια ντόπια λαϊκή παράδοση, η Λειψώ (αρχαίο όνομα της Αιδηψού) δεν ήταν παρά τα βιβλικά Σόδομα και Γόμορα, η πόλη της αμαρτίας, εξαιτίας της αμαρτωλής ζωής που περνούσαν οι επισκέπτες εκεί, παραδίδεται ακόμα και η καταστροφή τους, μετά το αναποδογύρισμα και το βούλιαγμα της γης, καθώς και η μετέπειτα εμφάνιση των θερμών νερών.

Προϊστορικοί χρόνοι & Ιστορικοί χρόνοι:

Η κατοίκηση στην περιοχή της Αιδηψού άρχισε αιώνες πριν την εγκατάσταση γύρω από τις θερμές πηγές και την ανάδειξη της περιοχής για υδροθεραπεία.

Η μεγάλη ακμή της τοποθετείται χρονικά στην εποχή της ρωμαιοκρατίας. Από τα τέλη του 3ου ή τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., η Αιδηψός αποτέλεσε ξεχωριστό δήμο. Η τελευταία περίοδος ακμής τοποθετείται στους 5ο και 6ο αιώνα π.Χ. στα χρόνια των αυτοκρατόρων Θεοδοσίου και Ιουστινιανού. Η περιοχή έζησε τη μεγάλη της ακμή κυρίως κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους, ιδιαίτερα τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Χρήση των λουτρών έκανε ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Πλούταρχο, όταν ο Σύλλας αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας ερχόταν στα Λουτρά. Σήμερα σώζονται ερείπια λουτρών, που φέρουν την ονομασία «Λουτρά του Σύλλα».

Στην πόλη βρέθηκαν βάθρα ανδριάντων του Μέγα Κωνσταντίνου του Βυζαντίου και του αυτοκράτορα Θεοδόσιου.
Με την πλήρη επικράτηση του Χριστιανισμού, άρχισε να εγκαταλείπεται η λουτροθεραπεία που είχε συνδεθεί με τα ρωμαϊκά ήθη και αποτελούσε ειδωλολατρική συνήθεια. Ο πληθυσμός συγκεντρώθηκε στην ενδοχώρα, στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, κοντά στο σημερινό οικισμό της Αιδηψού, όχι μόνο για να αποφύγει τον τόπο της ακολασίας αλλά και τις επιδρομές των Σλάβων, των Αράβων και των πειρατών.

Στους νεότερους χρόνους, το τουριστικό πρόσωπο των Λουτρών Αιδηψού είναι πλέον γεγονός.
Επώνυμοι εφοπλιστές βιομήχανοι, πολιτικοί και καλλιτέχνες τα επισκέπτονται. Εδώ πέρασαν στιγμές ξεκούρασης της πολιτικής, της τέχνης και του πλούτου, όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Κωστής Παλαμάς. , ο Τσώρτσιλ, ο Ωνάσης, η Γκρέτα Γκάρμπο, η Μαρία Κάλλας και άλλοι, περνούν ευχάριστες ώρες διαμονής και διασκέδασης, ενώ ο λογοτέχνης Μενέλαος Λουντέμης διανύει την εφηβεία του εδώ, εργαζόμενος, και γράφοντας το έργο του «Καληνύχτα Ζωή».